Startuplar İçin Heyecan Verici Yeni Bir Ülke

Bu startuplar arasında ise ev yapımı yiyecek dağıtımı yapanlardan çizgi roman içerikli uygulama yazanlara kadar birçok firma bulunuyor. Ülke, birçok büyük uluslararası yatırımcı tarafından hala çok riskli kabul ediliyor olsa da gelecekte bu yönde yeni adımlar atılacağının sinyallerini de veriyor.

Çok değil sadece beş yıl önce, cep telefonu SIM kartlarının 500 dolara yaklaştığı ülkede, geleneksel kıyafetlerle bir çeltik tarlasında pirinç ekimi yapan bir çiftçinin cebinden akıllı telefonunu çıkararak bir sosyal medya hesabını kontrol etmesi düşünülemezdi.

Ancak uluslararası telekomünikasyon şirketleri Myanmar’da şebekeler açtığından beri, SIM kart fiyatları hızlı bir şekilde yaklaşık bir dolara düştü ve ülkede artık her beş vatandaştan dördü bir akıllı telefona sahip. Bu durum da ülkenin sahip olduğu dijital ekonomisinin hızla 21. yüzyıl seviyesine doğru ilerlemesini sağladı.

Ülkenin eski başkentinde de değişimin etkileri kendini belli etmeye başlıyor. Yangon şehir merkezindeki birkaç apartman dairesi, hackathon (bir çeşit yazılım yarışması) ve atölye çalışmalarına ev sahipliği yapan ülkenin ilk teknoloji merkezi olan Phandeeyar’ı oluşturuyor. Myanmar’ın ilk Accelerator programında startuplar için çalışma alanı (ofis) sağlayan Phandeeyar’ın yerel dildeki anlamı yaratılış yeri (creation place).

Burası bir anlamda Myanmar’daki değişimi ve gelişmeyi hızlandırmak için teknolojinin kullanılmasına öncülük eden bir inovasyon laboratuvarı işlevi görüyor. Phandeeyar yerel teknoloji girişimlerine yatırım yapıyor, yeni girişimcileri eğitiyor ve Myanmar’ın teknoloji yetenek havuzunu inşa ediyor.

Phandeeyar ayrıca Yangon şehir merkezinin kalbinde yer alan yaklaşık 900 metrekarelik alanıyla sivil ve sosyal girişimcilerin, STK’ların ve bağımsız medyanın teknolojiyi kullanarak etkilerini artırmalarına ve ortak bir çalışma alanı oluşturmalarına da yardımcı oluyor.

Phandeeyar, Myanmar’ın bağlanırlık devriminin potansiyelini vurgulayan 2014 yılındaki bir dizi hackathon olan Değişim İçin Kodlama (Code for Change) Myanmar etkinliğinden ortaya çıktı. 2015 yılında gerçekleştirilen bir startup yarışması ve üç hackathon dahil 100’den fazla etkinliğe binlerce kişi katıldı.

2016 yılında ise Phandeeyar, Myanmar’ın ilk teknoloji geliştirme şirketi Accelerator’u, Silikon Vadisi’nin en başarılı girişimci geliştirme programı olan Founder Institute’ün Yangon bölümünü, ülkenin donanım korsanları için Makerspace’i ve açık bir veri platformu olan OpenDevelopmentMyanmar.net’i kurdu.

2017 yılına gelindiğinde ise Phandeeyar, Yangon’daki gelecek vaat eden 7 teknoloji şirketinin her birine yatırım yaptı. Dijital Haklar Forumu, StartUp Challenge ve Accelerator Programı dahil olmak üzere Phandeeyar, 2017 yılı içerisinde toplamda 4000‘den fazla kişinin katıldığı 251 etkinliğe ev sahipliği yaptı.

Phandeeyar’ın sağladığı 25 bin dolarlık tohum finansmanından ve mentorluktan yararlanan bu yedi genç startup, yeni kurulan işletmelerini büyütmek için çaba sarf ediyorlar. Ofislere ev yemekleri servisi sağlayan Shwe Bite gibi yenilikçi işletmeler, aslında Myanmar gibi geleneksel bir ülkedeki iş normlarına meydan okuyor.

Eylül 2017’de piyasaya girmesinden bu yana Shwe Bite, her biri 2000 kyats (8 TL) değerinde olan 5000’den fazla öğle yemeği satışı gerçekleştirdi. Shwe Bite’ın kurucu ortağı Moe Htet Kyaw burayı kurmaya karar vermelerindeki en önemli etkenlerden birinin kendisinin de evden uzakta çalışan bir ofis çalışanı olması olduğunu belirtiyor.

Ayrıca Myanmar’da birçok ev kadınının aileleri için sürdürülebilir bir gelir peşinde olduğunu söyleyen Kyaw, kurdukları şirket sayesinde bu ev kadınlarının yaptıkları yemekleri, yemek yapmaya vakti olmayan ofis çalışanlarıyla buluşturuyorlar.

Myanmar’ın en başarılı startuplarından birisi, 2017 yılında üç yerli melek yatırımcısından 140 bin dolarlık fon alan ve şimdi 20 kişiyi istihdam etme noktasına gelen White Merak Comic Studios şirketi. Küçüklüğünden beri tam bir çizgi roman hayranı olan Aung Ye Kyaw, şirketin kurucu ortağı ve CEO’su. 2016 yılında, birçok küçük ve bu işe adanmış çizgi roman dükkanının askeri diktatörlük yıllarında kapanmaya zorlandığını keşfettikten sonra uygulamayı başlatan Kyaw, çizgi roman endüstrisini yeniden diriltmek istediğini belirtiyor.

White Merak, şu anda aylık içerik erişimi için 1000 kyats (4 TL) ödeyen 1000 kadar aboneye sahipken yaklaşık 3000 kişi de tek bölüm satın almışlar.Ayrıca Myanmar’da akıllı telefon kullanıcılarının sayısının artması ile birlikte profesyoneller için iş veri tabanları ve emlak siteleri gibi kentsel orta sınıf hizmetlerine odaklanan bir teknolojik hizmet sektörü de gelişiyor. Örneğin MM Tutors şirketi, ebeveynlerin çocukları için özel ders bulmasına yardımcı oluyor.

Myanmar’da bulunan startupların yaşadığı en büyük zorluklardan bir tanesi ödeme almak. İnsanların kullanabileceği Paypal gibi ana bir ödeme sisteminin olmaması ve çok az kişinin banka kartı veya kredi kartına sahip olması gelecekte aşılması gereken bir problem olarak görülüyor.

Yatırım eksikliği de tartışılan konulardan bir tanesi. Bir iki startup önemli miktarlarda sermaye yatırımları alabilirken bu birçoğu için henüz geçerli değil. Ancak Myanmar, genel olarak ülkenin ekonomisi ve orta sınıfı büyüdükçe, ileride başarılı ve gelişen bir ekosistem yaratacak tüm faktörlere ve geleceğin şirketlerini inşa edecek çok sayıda insana sahip gözüküyor.

Kaynak: İşCep / Medium