Bayram Tatili Önemli Bir Sınavdı !

Covid- 19 vakalarında artış riski görülmesine rağmen ülkenin 11 günlük toplu tatile çıkartılması ne kadar büyük hataysa, gıda perakendecisinin de bu sürede benzer davranışı göstermesi ve kamu kurumu gibi istirahate çekilmesi aynı derecede sorunludur.

Konunun iyi anlaşılabilmesi için biraz daha açayım; tatil boyunca Bodrum, Ayvalık ve diğer sahil beldelerinde boşalan market raflarından söz etmiyorum. Tam tersine, boşalan İstanbul’da bile hizmette yetersiz kalan zincirlerden bahsediyorum.

Bayram tatilinde acil servis kapalı kalır mı?

Perakende sektörünün acil servisi gıda perakendecisidir…

Özel sektörün bu kolunda uzun yıllar çalışmış bir eski yönetici olarak; değil birleştirilmiş uzun tatillerden faydalanılmasını, en kısa tatillerde bile nöbetçi ekip bırakmayan ticari departman izlemedim. Hele bu bayram tatilindeki kadar rahatlığı ise hiç yaşamadım.

Lojistik başarı konusunda yıllardır övdüğümüz indirim market format lideri de tüketici sınavında yetersiz not alanlardan…

Lider işletme bu bayramda 2 gün kapalı kalan tek perakende zincir oldu. Diğer rakipler yarım gün veya bir gün kapalı kalırlarken, bunu da insani bir yaklaşım olarak kabul etmek mümkündür. Ancak gıda ticareti yapan bir şirketin lojistik departmanı uzun tatile çıkabilir mi?

Çıkmış bulunuyor. Yanlış anlaşılmasın, raflardaki ve soğuk dolaplardaki boşalma sadece 11 gün ile sınırlı kalmadı.

Tatil sonrası ilk çalışma günü de şubeler boş olduğu için ne zaman sevkiyat gelecek diye sorduğumda; “salı günü” cevabını aldım. Elbette takip edince de gördüm ki; tatilden sonraki 2. günün (salı) akşam saatlerinde bile eksikler henüz tamamlanmamıştı.

Yani şirket bayram süresi içinde depolarını çalıştırmadığı gibi cuma günü biten bayramın ardından da cumartesi ve pazar günleri depoları işler hale getirememişti. Şimdiye kadar övgüye değer bulduğum “lojistik disiplin” konusundaki olumlu görüşümü son tespitlerim ışığında değiştirmiş bulunuyorum.

Süper market format lideri ise yarım günlük tatilin ardından self servis raflarını ‘yok’a düşürmeden yönetmesine rağmen hizmet reyonlarında standardın altında kaldığı görüldü.

Bu zincirimiz meyve sebzede “hale mal gelmedi” sebebine sığınamaz. Zira bütün üretim bölgelerinde (Mersin, Antalya, İzmir, Bursa) kendi ekipleri bulunduğundan, bayramın 2 günü hariç sistemi canlı tutma imkanları mevcuttur.

Anlaşılıyor ki onlarda da tatil hasreti galip gelmiş!

Diğer bütün ulusal zincirlerin manav reyonları da bu sürede paydos etmişti…

Peki hiç başarılı örnek yok muydu?

Elbette vardı. Uzun zamandır takip ettiğim ve departmanlar arası uyumunu takdirle izlediğim bir perakendeciyi bayramda da yakından takip ettim.

Bu zincir Çağrı Marketler…

En tepe yöneticisinden en kıdemsiz çalışanına kadar bütün ekibi kutluyorum. Beni tanıyanlar; mağazaya girdiğimde eksik bulmak konusunda kafamdaki check listi nasıl kullandığımı ve en küçük hatayı bile rapora yansıtmayı ihmal etmediğimi iyi bilirler.

Hiçbir mağazaya haber vererek gitmem. Nitekim Çağrı Market’i de tatil boyunca 3 defa ziyaret ettim ve hiçbir çalışan ile yüz yüze gelmedim.

• Katalog ürün teşhirleri mükemmeldi ve anında takviye ediliyordu.
• Her ürün grubuna ait kategori sorumlusu rafların önyüz intizamını zamanında sağlıyordu.
• Gerek hizmet reyonlarında gerekse mağazanın tamamında temizlik işlemi (zemin dahil) müşteriyi rahatsız etmeyecek şekilde sürüyordu.
• İnanılır gibi değil ama birçok perakendecinin bozulan manav performansı yanında bu bölüm de dört dörtlüktü. Soğuk muhafazanın ve iyi planlamanın başarısı olduğunu zannediyorum.
• Israrla son kullanım tarihi geçmiş ürün aradım ve bulamadım. Oysa boş çıktığım mağaza sayısı oldukça azdır.
• Eksik fiyat etiketine rastlamadığım gibi ürünün altından sağa sola kaymış etikete de rastlamadım.
• İndirimli fiyatların, raf etiketi yanında mutlaka afişetle desteklendiğini gördüm.
• Mağazanın en kalabalık olduğu Arefe günü ortada kalan alışveriş sepeti veya arabası bulunmuyordu. Anında depolama alanına çekiliyordu.
• Kasalardan seri geçiş sağlanıyor, rahatsız eden bir yığılma gerçekleşmiyordu.
• Birkaç ürün yerini sorduğumda (deneme) tarif etmek yerine rafın önüne kadar refakat edildi.
• Bayram kataloğundaki ürünleri tek tek raflarda kontrol ettim, hiç eksik bulamadığım gibi doyurucu şekilde teşhir edildiğini gördüm. “Bunda normal olmayan ne var?” diye sorulabileceğinden sık sık yazıyorum; bazı indirim marketlerinde insertte sadece ürün resmine ve fiyatına yer verilip şubelere hiç gönderilmeyen ürünler vardır. “Stoklarımızla sınırlıdır” bahanesi ile birer koli gönderilen ürünlere de rastlamak sıradanlaştı. Yani ulaşılamayan ucuzluğun görselini paylaşmak son zamanların alışkanlığı oldu. Bu gözle bakılmasını tavsiye ederim.
• Tatilden sonraki salı günü, Çağrı marketin pazar günü biten insertinin yerine ne geldiğine de baktım. Yeni insertin 30 Temmuz 2021 tarihinde yayınlanacağı açıklamasına yer verilmişti. Yani kapıyı hiç aralık bırakmadıkları bellidir.

Sonuç olarak; prosedürleri ve iş planlarını hazırlamak iyidir de kağıt üzerinde bırakmamak şartıyla…

Bunun için her sektörde takip edilecek isimsiz kahramanları arayıp bulmak zorundayız. Zaman bulabilsem sektöre katkı için diğer şehirlerimizden de başarılı örnekleri bulup açıklamayı arzu ederim. Çünkü benchmarking (kıyaslama) çalışmaları verimlilik adına işimizin merkezinde yer almalıdır.

Bu iş kolu rahatını sevenler için hiç uygun değildir, fedakarlık ister ve bu da öncelikle üst yönetimden başlar. Yoksa gevşemenin yukardan aşağı bütün işletmeyi kuşatması kaçınılmazdır.