Alışveriş Bağımlılığı

Alışveriş düşkünlüğünün temelinde insanların “mutluluğu satın alma” düşüncesi bulunur.

Pek çok insan, gündelik yaşamda kendisini mutlu edecek aktivitelere yönelmek, arkadaşları ile vakit geçirmek yerine mutluluğu satın almaya yönelir.

Alışveriş yaparken haz duyarlar ardından da bir rahatlama ve hemen akabinde pişmanlık ve utanç gibi duyguları hissederler.

Alışveriş bağımlısı olan kişiler bir şey satın aldıkları zaman dopamin ve seratonin hormanlarına dayalı yoğun bir haz hissettikleri için tekrar bu hazzı duyma isteğiyle alışverişe yönelirler.

Ama aynı zamanda duygusal bir yoksunluk içerisindeyken ya da yalnızlık, üzüntü ve kaygı gibi olumsuz duygularla kalamadıkları için de alışverişe yönelebilirler.

Pişmanlıkla baş etmede zorlandıkça da yeniden alışverişe yönelirler ve bu bir döngü yaratır.

Sahip olunan gelir düzeyinin alışveriş bağımlılığının varlığı ile nispeten az ilgisi vardır:

Düşük gelirli kişiler yine de alışveriş ve harcama ile meşgul olabilirler.

Ancak gelir düzeyleri onları büyük bir mağaza, marka ürünler yerine marka olmayan ürünler, pazarlardan veya ikinci el dükkanlardan alışveriş yapmaya yönlendirecektir.

Alışveriş bağımlılığı olan biri:

. Gününün önemli bir vaktini alışveriş yaparak geçirir

. Planlama yapmadan alışveriş yapar

. Sık sık ihtiyacı olmayan şeyler satın alır

. Ödeyebileceğinden daha fazlasını satın alır, borca girer

. Alışverişi azaltma girişimleri sonuçsuz kalır

. Alışveriş yapmadığında huzursuz ve rahatsız hisseder

. Alışveriş yapabilmek için ilişkileriyle ve sorumluluklarıyla ilgilenmez.

. Kişi bağımlılığını bir şekilde mevcut duygu ve zihinsel durumundan çıkış olarak görür. Bu bir can sıkıntısı da olabilir, uykusuzluk da. . 

. Alışveriş kaçabileceği tek alan gibidir, aslında kendine bir evren yaratır.

Günümüzde çevrimiçi alışverişin yoğun olarak kullanılmasıyla birlikte dijital alışveriş bağımlılığı artıyor.

Dijital alışveriş ortamları bize sürekli değişen uyaranlar sunuyor, tekrarlanan biçimde de bu uyaranlara maruz kalıyoruz.

Potansiyel olarak bilişsel aşırı bir yük oluşturuyor ve karar verme mekanizmamız bozulabiliyor.

Böylece bağımlılık yapan satın alma davranışlarına daha fazla yönelebiliyoruz. O yüzden 'tek tıkla' satın almalar, etkileşimli ürün ekranları bir şekilde bizim iç düzenleme için kaynak kapasitemizi tüketen ve dikkatimizi dağıtan şeyler.

Sosyal medya fenomenlerinin yaptığı reklamlarda alışverişte etkili olmaktadır.

Alışveriş bağımlılığının önemli bir nedenide yüksek sosyal statü ihtiyacıyla ilişkili olmasıdır.

Sosyal olarak kabul edilebilirliliğinin yüksek olduğuna inandığı bir fenomeni iç dünyasında nereye oturttuğu da çok önemli.

Kendimizde bulamadığımız özellikleri başka insanlarda bulduğumuzda o insanları bazen çok yüceltebiliyoruz.

Özellikle gençler ve yetişkinler 'onun gibi olma' arzusuyla alışverişe yönelmektedir.

Sosyal medyanın o anlamda gerçeklikten kopuk bir tarafı da vardır.

Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için 7 etkili yol :

- Mutsuzken alışverişe sakın çıkmayın

- Alışveriş listesi yapın ve bu listeye sadık kalın

- Yanınıza bir miktar para alarak, kredi kartınızı evde bırakın. Çünkü bu küçük plastik kartlarla, ‘sahibi olmadığınız’ parayı harcar ve   zamanla içinden çıkılmaz bir borç batağına girebilirsiniz.

- "Sizin için ne kadar gerekli” sorusunu kendinize mutlaka sorun.

- Ani karar vermeyin.

- Mutlu olmak için alışveriş yapmak yerine sinemaya, tiyatroya gitmek, açık alanda yürümek ya da arkadaşlarınızla bir araya gelmek     gibi aktiviteleri tercih edin.

- Üretin! Mutlu olmak için bir şey satın almak değil, bir şey üretmek gerekli.

Lütfen unutmayın : ‘Mutluluk’ satın alınamaz!

Yazar: Engin Yıldırım